تخمه ژاپنی (جابانی)
تخمه ژاپنی یکی از انواع تخمه ها است، که نوعی آجیل و دانه خوراکی میباشد. یکی از نکات جالب در مورد این نوع تخمه، تصور اشتباه در مورد نام آن است. برخلاف تصور همه هیچ ربطی به کشور ژاپن نداشته. و در اصل تخمه ژاپنی محصول بومی کشور ایران می باشد. که متعلق به روستای جابان از شهرستان دماوند میباشد. در اصل نام این محصول، تخمه جابانی است که در گذر زمان، به اصطلاح تخمه ژاپنی به آن گفته می شود.
این روستا به نام جابان یا جابُن می باشد. که در زمان قدیم باعث شده این تخمه نیز با نام تخمه جابانی شناخته شود. با گذشت زمان، نام آن به تخمه ژاپنی تغییر پیدا کرد.
تخمه ژاپنی چیست؟
این دانه ها تخم نوعی هندوانه مخصوص به نام هندوانه آجیلی هست. که در ظاهر مانند هندوانه های معمولی میباشد. ولی تنها دانه های (تخمه ژاپنی) آن مصرف می شود و خود هندوانه خوراک دام می شود.
هندوانه آجیلی با نام علمی citrullus vulgaris schrad گیاهی، یک پایه و یک ساله با ساقه های خزنده و گل‌های زرد رنگ است. دارای میوه ای با پوست سبز و رنگ ساده یا راه راه میباشد. بافت داخلی این هندوانه در رقم‌های مختلف گاهی قرمز و یا گاهی زرد یا سفید است.
تاریخچه این محصول
اولین کشت هندوانه آجیلی در روستای جابان شهرستان دماوند ایران مشاهده شده است. البته الان نزدیک به ۳۰ سال هست که در آن منطقه دیگر کشت نمی‌شود. به غیر از جابان دماوند یک روستا هم در حوالی سبزوار با نام جابان وجود دارد. که سال ها ست در آن روستا هم تخمه‌های جابونی کشت می‌شود.
در روستاهای خراسان شمالی، جنوبی و رضوی تا استان گلستان کشت این نوع از تخمه رواج داشته و سالیانه در حدود ١۵هزار تن تولید داخلی میباشد.
بر اساس آمار وبسایت تنوع زیستی جهانی (gbif.org) این گیاه از اوایل قرن نوزده میلادی در آمریکای جنوبی و مرکزی، آفریقا و بخش هایی از آسیا مشاهده شده و به تدریج حتی به کشورهایی نظیر کانادا و استرالیا نیز رسیده است.
